گوشی های مناسب عکاسی ( فوکوس خودکار و تنظیمات دستی)

به طور حتم قسمت های قبلی مقاله "مهمترین ویژگی های دوربین گوشی های هوشمند" را دنبال کرده اید. در این سری از مقالات سعی خواهیم داشت تا شما را با عوامل مختلف تاثیر گذار در انتخاب گوشی های هوشمند مناسب برای عکاسی راهنمایی کنیم. در بخش‌های قبلی این مقاله در مورد عوامل تأثیرگذار در دوربین گوشی‌های هوشمند مانند دیافراگم، مگاپیکسل، لرزشگیر و سرعت واکنش شاتر صحبت کردیم. در این قسمت می‌خواهیم فاکتورهای مهم دیگری یعنی فناوری فوکوس خودکار و تنظیمات دستی دوربین گوشی های هوشمند را مورد بررسی قرار دهیم. برای آشنایی با این فاکتورها با بهینه پردازش همراه باشید.

فوکوس خودکار
همانطور که می‌دانید فوکوس خودکار یکی از کلیدی‌ترین و تاثیرگذارترین فاکتورهای عکاسی است که این روزها می‌توان آن را در بیشتر دوربین‌ها همچون دوربین‌های کامپکت و دوربین گوشی‌های هوشمند مشاهده کرد. به همین دلیل در سال‌های اخیر کمپانی‌های سازنده تلفن‌های هوشمند، در تلاش هستند تا با بهره‌گیری از فناوری‌های پیشرفته، دقت و سرعت فوکوس خودکار را در دوربین گوشی هایشان بالا ببرند. اطلاع از چگونگی عملکرد، مزایا و معایب این فناوری‌ها می‌تواند به انتخاب گوشی مناسب برای علاقه مندان به عکاسی کمک کند.
برای درک بهتر این موضوع، به بیان مثالی ساده می‌پردازیم. اگر از عدسی برای متمرکز نمودن نور خورشید و آتش زدن تکه‌ای کاغذ استفاده کرده باشید، حتماً می‌دانید که برای اثربخش بودن نور خورشید، باید عدسی را در فاصله‌ی مناسبی از شی‌ء نگه دارید تا بتوان حرارت را روی آن شیء متمرکز کرد. عملکرد لنز دوربین‌ها نیز به همین صورت است. به طوری که اگر فاصله‌ی لنز با شئی مورد نظر نامناسب باشد، تصویر خارج از فوکوس بوده و در نتیجه تصویر ثبت شده تار خواهد بود.
مثالی دیگر برای فوکوس خودکار، چشم انسان است. برای این که ببینید فوکوس در چشم شما چگونه اتفاق می‌افتد کافی است یکی از انگشتان خود را نزدیک چشمتان و دیگری را در فاصله‌ای دورتر قرار دهید. سپس یکی از چشمان خود را ببندید. مشاهده می‌کنید که به راحتی می‌توان در هر نگاه، روی یکی از انگشتان فوکوس کرد. اگر دقت کنید متوجه می‌شوید که با فوکوس روی انگشت نزدیک، انگشتی که در فاصله‌ی دورتر قرار دارد، تار بنظر می‌رسد.
در چشم انسان این تغییر فوکوس به وسیله ماهیچه‌های کوچکی انجام می‌شود که تغییر حالت عدسی بر عهده آنهاست. در دوربین‌های دیجیتال تمامی سیستم لنز بر روی یک موتور قرار می‌گیرد. با استفاده از این سیستم، فاصله‌ی بین لنز و سنسور تعیین می‌گردد تا بهترین حالت برای انجام فوکوس فراهم شده و عکس‌های شفاف‌تری ثبت گردند.
در لنزهای دستی تنظیم لنز توسط عکاس انجام می‌شود، اما در دوربین‌های مجهز به فناوری فوکوس خودکار،  این فرآیند به چند روش انجام میگردد.

1- تشخیص کنتراست (Contrast Detection)
اغلب تلفن‌های هوشمند برای انجام فوکوس، از فناوری تشخیص کنتراست استفاده می‌کنند. به همین دلیل، تشخیص کنتراست را می‌توان تکنولوژی پایه‌ی فوکوس خودکار دانست. در این روش نواری از پیکسل‌ها از مرکز تصویر انتخاب شده و یک به یک از نظر کنتراست با یکدیگر مقایسه می‌شوند. لنز دوربین با دریافت نتایج این مقایسه، به گونه‌ای تنظیم می شود که کنتراست در بیشترین حد ممکن قرار گیرد و نقطه‌ی فوکوس مناسب پیدا شود. به همین دلیل این فناوری به شرایط نوری وابسته است و هرچه صحنه‌ی عکاسی پرنورتر باشد، این فناروی عملکرد بهتری از خود نشان می‌دهد.

سرعت فوکوس در فناوری تشخیص کنتراست، به عواملی مثل سرعت پردازنده و شرایط نوری بستگی دارد، اما با وجود پردازنده و شرایط نوری عالی نیز، این شیوه یکی از کندترین فناوری‌های فوکوس به حساب می‌آید. از همین رو این فناوری فوکوس خودکار، اغلب برای عکاسی از مناظر طبیعی یا سوژه‌های ثابت مناسب است.

2- فوکوس خودکار لیزری (Laser Autofocus)
گوشی‌های هوشمندی که از تکنولوژی فوکوس خودکار لیزری استفاده می‌کنند، مجهز به فرستنده و گیرنده‌ی لیزر هستند. این فناوری به گونه‌ای است که فرستنده باریکه‌ای از نور لیزر مادون قرمز را به سمت سوژه می‌فرستد، این نور پس از برخورد به سطح سوژه بازتاب پیدا کرده و به گیرنده برمی‌گردد. گوشی نیز پس از دریافت نور لیزر، مدت زمان رفت و برگشت آن را ثبت می‌کند و به دلیل ثابت بودن سرعت نور، به راحتی می‌تواند با یک فرمول ریاضی ساده، فاصله‌ی سوژه را محاسبه نماید. با توجه به اینکه سرعت نور لیزر فوق العاده بالاست، می‌توان گفت که کل این پروسه بی درنگ انجام می‌شود.

فوکوس لیزری برای گرفتن عکس‌های سریع از سوژه های متحرک، عملکرد بسیار مناسبی دارد. همچنین به دلیل اینکه این فناوری از پرتوی نور لیزر برای فوکوس استفاده می‌کند، شرایط نوری نامناسب نیز روی عملکرد آن تاثیر منفی نخواهد داشت. بنابراین فوکوس خودکار لیزری برای عکاسی در محیط‌های کم نور و عکاسی در شب یکی از بهترین روش‌های فوکوس به شمار می رود. 
در این فناوری برای پیشگیری از آسیب احتمالی به چشم، از نور لیزر بسیار ضعیفی استفاده می‌شود. به همین دلیل این فناوری زمانی کارایی مناسبی دارد که سوژه در فاصله کمی نسبت به دوربین قرار داشته باشد. این امر باعث شده که گوشی‌ها علاوه بر فوکوس لیزری، به فناوری تشخیص کنتراست هم مجهز گردند تا اگر امکان استفاده از فوکوس لیزری فراهم نبود، دوربین از تشخیص کنتراست برای رسیدن به فوکوس مناسب استفاده کند.

3- تشخیص فاز (Phase Detection)
یکی از تکنولوژی‌های دیگر فوکوس خودکار، تکنولوژی تشخیص فاز است. گوشی‌های هوشمند از این فناوری در کنار فناوری تشخیص کنتراست استفاده می‌کنند.
این فناوری بسیار پیچیده است، اما در ادامه آن را بصورت مختصر و کوتاه شرح خواهیم داد.
عملکرد این فناوری شباهت بسیار زیادی به عملکرد چشم انسان دارد. همانطوری که می‌دانید لنزهای به کار رفته در دوربین دارای انحنا هستند. زمانی که دوربین صحنه‌ای را مشاهده می‌کند، نقطه‌ای که در آخرین بخش از سمت راست لنز دیده می‌شود با نقطه‌ای که در آخرین بخش سمت چپ لنز قابل مشاهده ست، مقایسه می‌گردد. تا این مرحله، دو تصویر در سمت چپ و راست داریم که هر دو نیز تا حدی تار هستند. در اینجا سنسور دستگاه وارد عمل شده و میزان تاری هر دو تصویر را باهم مقایسه می‌کند. در نهایت با آنالیز این تصویر، به یک نتیجه نهایی می‌رسد و مکان دقیق انطباق این دو تصویر یا به عبارت دیگر بهترین نقطه برای فوکوس را تعیین می کند، به این ترتیب تصویری شفاف حاصل می‌گردد. 
تصویر زیر تکنولوژی تشخیص فاز گلکسی اس 7 را نسبت به سایر گوشی های هوشمند نمایش می دهد.

اساس کار فوکوس خودکار کمپانی‌هایی همچون اپل و سامسونگ، همان تشخیص فاز است. این کمپانی‌ها فناوری خود را با نام‌هایی مانند پیکسل‌های فوکوس (Focus Pixels) و پیکسل‌های دوتایی (Dual Pixels) یاد می‌کنند. این فناوری پیش از ورود به قلمروی گوشی‌های هوشمند، برای سالهای نسبتاً طولانی در دوربین های DSLR استفاده می‌شد و با وجود پیچیده بودن، هنوز هم به عنوان یکی از قابل اعتمادترین شیوه‌های کنترل فوکوس خودکار به شمار می‌رود.
فناوری تشخیص فاز بسیار سریع‌تر از تشخیص کنتراست عمل می‌کند، اما این فناوری هم مشکلاتی دارد. مثلا در محیط‌های کم نور و یا هنگام فوکوس روی سطوحی با کنتراست پایین، ممکن است تصاویر باکیفیتی ثبت نشود. همچنین اگر پس زمینه و سوژه ثابت نباشند، از سرعت فوکوس کاسته شود.

تنظیمات دستی (Manual Controls)
اغلب تصور میشود که مهمترین تفاوت دوربین موبایل با دوربین های DSLR، امکان کنترل دستی تنظیماتی چون شاتر، دیافراگم، حساسیت سنسور (ISO)، فوکوس و تراز سفیدی است. همانطور که در بخش دیافراگم این مقاله گفتیم، به دلیل محدودیت های سخت افزاری دوربین موبایل، راه حلی عملی برای تنظیم میزان باز و بسته بودن دریچه دیافراگم وجود ندارد و به همین دلیل هیچ گونه تنظیمات دستی نیز برای این مورد نخواهیم داشت.
در طول این چند سال تعدادی از کمپانی های تولیدکننده ی تلفن های هوشمند، اپلیکیشن پیشفرض دوربین گوشی های خود را به مجموعه کاملی از تنظیمات دستی مجهز کرده اند؛ اما باز هم سؤال اینجاست که کنترل دستی این تنظیمات در دوربین تلفن های هوشمند چقدر اهمیت دارد.

بی شک کنترل هر چه بیشتر تنظیمات دوربین، قابلیت خوبی است و موجب ثبت عکس های بهتر و باکیفیت تری می شود. ولی نکته مهم این است که قدرت اصلی عکاسی با موبایل در امکان تنظیمات دستی نیست. آن دسته از عکاسان حرفه ای که به عکاسی با آیفون می پردازند، قطعاً این کار را به دلیل حرفه ای دانستن امکانات دستی آیفون انجام نمی دهند. بلکه مهمترین دلیل آنها عکاسی با دوربینی است که بتواند به سرعت و بدون نیاز به تنظیمات سخت و زمانبر، لحظه ای حساس یا گذرا را ثبت کند.

اگر در زمینه عکاسی تازه کار هستید، چیزی که به سود شما خواهد بود، سادگی و آسانی استفاده از رابط کاربری دوربین است. چرا که به شما اجازه می دهد بدون درگیر شدن با تنظیمات فنی پیچیده، روی مفاهیم و مبانی پایه ای مانند کادربندی، ترکیب بندی و زاویه دید تمرکز کنید. با در پیش گرفتن این روش مطمئنا به نتایج بهتری خواهید رسید و انگیزه ی بیشتری برای ادامه ی عکاسی پیدا خواهید کرد.
این نکته را به یاد داشته باشید که هرچقدر هم امکان تنظیمات دستی در دوربین گوشی های هوشمند فراهم باشد، نمی توان این دوربین ها را جایگزین دوربین های DSLR نمود. از همین رو برخلاف نظر برخی افراد که معتقدند با اضافه شدن تنظیمات دستی، میتوان عکاسی موبایل را به عکاسی DSLR نزدیک کرد و نظر عکاسان حرفه ای بیشتری را به عکاسی موبایلی جلب کرد، باید گفت که اتفاقاً تفاوت بین دوربین گوشی موبایل با دوربین های DSLR باعث میشود که حرفه ای ها به استفاده از آن روی بیاورند. از طرف دیگر قرار نیست عکاسی موبایل جایگزین عکاسی با دوربین های DSLR شود.
در بخش بعدی این مقاله دنباله دار اهمیت امکان عکاسی RAW را بررسی خواهیم کرد. با ما همراه باشید.